İnsanlık tarih boyunca insanın, yani kendisinin fikir ve davranışlarını anlamlandırmaya çalışmıştır. Bu hedefle kurulan bir bilim olan psikoloji üzerine uzmanlaşan bilim insanları bu mevzuda sayısız teori üretmişlerdir. Bunlar ortasında en bilinenlerden bir tanesi de Abraham Maslow tarafından ortaya koyulmuş ve kendi ismiyle Maslow’un muhtaçlıklar hiyerarşisi olarak anılan son derece kıymetli bir teoridir.
Abraham Maslow, Maslow’un gereksinimler hiyerarşisi teorisinde bireyin motivasyon adımlarını belirlemiştir. Yani bir insanın temel muhtaçlıkları nelerdir ve daha fazlasını nasıl elde eder sorusuna odaklanmıştır. Maslow birebir vakitte hümanist psikoloji okulunun kıymetli isimlerinden bir adedidir ve odaklandığı başka bir bahis da insanın kendini gerçekleştirme sürecidir. Gelin Abraham Maslow kimdir yakından bakalım ve Maslow’un gereksinimler hiyerarşi teorisi nedir tüm ayrıntılarıyla görelim.
İçindekiler
Abraham Maslow kimdir? Yalnız ve mutsuz bir çocuk:
Abraham Maslow, 1 Nisan 1908 tarihinde ABD’nin New York eyaletinin Brooklyn kentinde, Rusya’dan Amerika’ya göçen yahudi kökenli bir ailenin yedi çocuğundan birincisi olarak dünyaya geldi. Maslow’un daha sonra anlattığına nazaran erken çocukluk periyodunda sahiden yalnız ve mutsuzdu. Bu nedenle vaktinin birçoklarını kütüphane geçiriyor ve gerçek bir kitap kurduna dönüşüyordu.
Temel eğitimini aldıktan sonra City College of New York isimli üniversitede hukuk eğitimi aldı ancak daha sonra psikolojiye ilgi duymaya başladı ve Wisconsin Üniversitesi’ne geçti. Burada psikolog Harry Harlow ile tanışması onun hayatını değiştirdi ve onu kendisine akıl hocası olarak seçti. Maslow, Wisconsin Üniversitesi’nde psikoloji üzerine lisans, yüksek lisans ve doktora yaptı.
1937 yılında Brooklyn Koleji’nde öğretmen olarak çalışmaya başlayan Abraham Maslow, 1951 yılına kadar buradaki vazifesini sürdürdü. Burada öğretim üyesi olarak vazife yaptığı sırada Gestalt psikoloğu Max Wertheimer ve antropolog Ruth Benedict’in çalışmalarından etkilendi. Ona nazaran bu iki isim hakikaten eşsiz insanlardı ve onları tahlil etmeye başladı. Bu tahliller daha sonra yapacağı çalışmaların temellerini atıyordu.
Maslow’un hümanist psikoloji teorileri:
Abraham Maslow, 1950’li yıllarda hümanist psikoloji ismi verilen bir niyet okulunun kurucularından ve en kıymetli isimlerden biri oldu. Muhtaçlıklar hiyerarşisi, kendini gerçekleştirme ve doruk tecrübeler üzere mevzular, hümanist psikoloji okulunun ilgilendiği temel mevzular haline geldi. Maslow’un teorileri ile o devir tanınan olan öteki kanılar ortasında kimi temel farklar vardır;
- Maslow’a nazaran Freud’un psikanalitik kuramı ve Skinner’ın davranış kuramı, varoluşun olumsuz taraflarına çok fazla odaklanıyordu.
- Maslow’a nazaran devrin tanınan teorileri, insanın potansiyelini ihmal ediyordu.
- Maslow’un teorileri, insanın potansiyelini ortaya çıkarmaya ve refahını arttırmaya odaklanmıştı.
Maslow’un, insanın kendini gerçekleştirme süreci hakkındaki teorileri:
Abraham Maslow’un ortaya koyduğu tüm teorilerin temelinde, insanın kendini gerçekleştirme süreci vardır. Bu süreci; yeteneklerin, kapasitenin, potansiyelin tam olarak kullanılması biçiminde tanımlar. Maslow’a nazaran beşerler, daima olarak tam potansiyeline ulaşma gayreti içindedirler.
Maslow’a nazaran kendini gerçekleştirmek bir gaye ya da varış noktası değildir. Kendini gerçekleştirme, insanların daima olarak refah, yaratıcılık, tatmin üzere mevzularda tekrar tekrar tepeye ulaşmaya çalıştıkları bir süreçtir. Maslow’a nazaran kendini gerçekleştiren insanlarda kimi temel ve ortak özellikler var; kendini kabul etme, kendiliğindenlik, bağımsızlık ve en yükseği deneme üzere.
Maslow’un muhtaçlıklar hiyerarşisi teorisi nedir?
Abraham Maslow’un ortaya koyduğu teoriler ortasında en bilinenlerden bir tanesi kendi ismiyle Maslow’un gereksinimler hiyerarşisi olarak anılan teorisidir. Bu teoriye nazaran farklı kategorilerde beş temel insan muhtaçlığı vardır ve bunlar, insanın motivasyonunu tetikler. Maslow’un muhtaçlıklar hiyerarşisini bir piramit üzere düşünebiliriz.
Maslow’un muhtaçlıklar hiyerarşisi basamakları:
Fizyolojik muhtaçlıklar:
Maslow’un muhtaçlıklar hiyerarşisi teorisinin birinci basamağında fizyolojik gereksinimler yer alır. Bunlar, insanın hayatta kalması için gerekli olan yiyecek, içecek, dinlenme, giyinme, barınma, sıhhat ve üreme üzere gereksinimlerdir. Bu gereksinimlerini yerine getirmemiş bir insan kolay kolay öteki basamaklara geçemez.
Güvenlik gereksinimleri:
Maslow’un muhtaçlıklar hiyerarşisi teorisinin ikinci basamağında güvenlik gereksinimleri yer alır. Duygusal ve fizikî şiddetten korunma, hırsızlıktan korunma, duygusal istikrar, sıhhat güvenliği, finansal güvenlik üzere hususlar güvenlik muhtaçlıkları ortasında yer alır.
Sevgi gereksinimi:
Maslow’un muhtaçlıklar hiyerarşisi teorisinin üçüncü basamağında sevgi gereksinimi yer alır. Ebeveynden, kardeşlerden, çocuklardan, eşlerden, partnerlerden ve arkadaşlardan alınan sevgi bu muhtaçlık kapsamındadır. Cinsel alakada fizikî ve duygusal yakınlık, akraba bağlantıları, sosyal kümelere üye olma, iş arkadaşlarıyla grup kurma, bir kulübe üye olma, hobi kümesine katılma üzere mevzular da bu basamak kapsamında kıymetlendirilir.
Saygınlık muhtaçlığı:
Maslow’un gereksinimler hiyerarşisi teorisinin dördüncü basamağında saygınlık gereksinimi yer alır, bunlar ego güdümlü gereksinimlerdir. Bu gereksinimlerin başında bedelli olduğunuz ve saygıyı hak ettiğiniz inancı ile ferdî gelişim ve muvaffakiyet potansiyeline olan itimat yani kısaca özsaygı gelir. Diğerlerinden duyulan hürmet da kendi özsaygınızı arttırır.
Kendini gerçekleştirme muhtaçlıkları:
Maslow’un gereksinimler hiyerarşisi teorisinin beşinci basamağında kendini gerçekleştirme muhtaçlıkları yer alır. Bu gereksinimler, kişinin tüm potansiyelini gerçekleştirmesi olarak tanımlanır. Piramidin doruğudur. Eğitim, maharet geliştirme, diğerleriyle ilgilenme, yeni bir lisan öğrenme, seyahat etme, ödül kazanma üzere mevzular kendini gerçekleştirme muhtaçlıkları kapsamında kıymetlendirilir.
Maslow, kendini gerçekleştirme gereksinimlerini büyüme muhtaçlığı olarak da isimlendirir. Hiyerarşinin birinci dört basamağındaki eksiklik gereksinimlerinden başka olarak kıymetlendirilir. Eksiklik muhtaçlıkları karşılanmadığı vakit kişi ziyan görür ve mutsuz olur. Kendini gerçekleştirme muhtaçlıkları karşılandığı vakit kişi keyifli olur fakat karşılanmadığı vakit ziyan görmez. Bu nedenle birinci dört basamak, hayati ehemmiyete sahiptir.
Abraham Maslow ve çalışmaları neden kıymetli?
8 Haziran 1970 tarihinde hayatını kaybeden Abraham Maslow, 20 yüzyılın en değerli psikologlarından bir tanesi olarak kabul ediliyor. Çünkü o, çalışmalarında her vakit insanın olumlu taraflarına odaklandı. Yaptığı çalışmalar sayesinde insan zihni güzelleşme belirtileri gösterdi. Muhtaçlıklar hiyerarşisi teorisi üzerine sayısız tenkit olsa bile çalışmaları bugün bile bilim dünyasını etkilemeye devam ediyor.
Psikoloji bilimine sayısız katkı yapmış isimlerden bir tanesi olan Abraham Maslow kimdir, Maslow’un gereksinimler hiyerarşi teorisi nedir gibi merak edilen soruları yanıtlayarak bu teori hakkında bilmeniz gereken ayrıntılardan bahsettik. Bahis hakkındaki fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.