Psikoloji biliminin uzun yıllardır araştırdığı bahislerden biri de ruh sıhhati sorunlarının çevresel faktörlerden mi, yoksa genlerden mi kaynaklandığıydı. Bu alandaki uzmanların uzun yıllardır yaptığı araştırmalar ruhsal sorunların travmatik ömür olaylarından daha çok etkilendiğini gösterse de hala genetik geçişli olduğu düşünülen kimi hastalıklar da var.
Genetik geçişli olduğu düşünülen bu hastalıklardan depresyon, şizofreni ve bipolar bozukluğu; kişinin bir gerilim faktörüyle müsabakası sonrası ortaya çıkarken otizm ile dikkat eksikliği ve hiperaktivite (DEHB) ise daha erken yaşlarda, bebeklikten itibaren görülür. Bu yüzden erken fark edilmesi ve tedbir alınması gerekir.
Bipolar Bozukluk: Bir anım bir anıma uymuyor!
Bipolar bozukluğu, gerilimli durumlar sonrası oluşabileceği gibi travmatik bir olay da hastalığın oluşmasını tetikleyebilir. Elhasıl tek neden genetik değildir. Manik ve depresif sıralı epizodlardan oluşan bir hastalık olarak görülür. Şahıslar manik periyottayken çok enerjik olurlar. Süratli yerler, süratli konuşurlar, çok para harcarlar, uyku nedir bilmezler. Bitmek bilmeyen bir güçleri vardır. Depresif epizodda ise hastalar konuttan çıkmak istemezler, hiçbir şey yapmak istemezler, kilo kaybı yahut kilo artışı yaşarlar, uyku sıkıntıları olur.
Depresyon: Hiçbir şey yapmak istemiyorum.
Depresyon ile ilgili yapılan araştırmalarda depresyonlu aile bireyinin varlığının depresyon riskini arttırdığı görülüyor. Bu yüzden de genetik geçişli olabileceği düşünülüyor. Belirtileri genel olarak ilgi kaybı, iştah değişikliği, uyku bozuklukları, negatif kanılar halinde kendini gösterir. Ancak bu belirtilerin en az iki haftadır devam ediyor olması ve sizin günlük aktivitelerinizi yapmanıza pürüz olacak seviyede olması gerekiyor.
Şizofreni: FBI beni arıyor!
Katatonik, paranoid, desorganize üzere tipleri bulunan şizofreni hastalığının da genetik geçişli olduğu düşünülüyor. Nedeni ise yapılan araştırmalarda şizofreni görülen her 10 hastadan birisinin ailesinde de şizofreninin görülüyor olması. Şizofreni tiplerinin her birinin belirtileri farklı olsa da bozulmuş bir gerçeklik algısı hepsinde ortaktır.
Otizm: Sanırım biraz farklıyım.
Bu hastalık üstünde yapılan araştırmalarda otizm olaylarının %75 den fazlasının genetik olduğu görüldüğü için hastalığın genetik geçişli olduğu düşünülüyor. Hastalık birden fazla vakit kendisini; göz teması eksikliği, tekrarlı hareketler, temastan hoşlanmama olarak gösterir.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB): Sakin sakin oturmak bana nazaran değil.
Çevresel faktörlerle genetik faktörlerin birleşimi sonucunda ortaya çıkan öbür bir hastalık olan DEHB, genelde çocuklar okula gittiğinde öğretmenleri tarafından farkedilir. Belirtileri ise birden fazla vakit dürtüsel davranışlar, sabırsızlık, yerinde duramama, çokça hayal kurmadır.
Not: Bu yazı genetik ruhsal hastalıklarla ilgili farkındalığı arttırmak amacıyla yazılmıştır. Teşhis ve tedavi süreçleri için ruh sıhhati profesyonellerini ziyaret etmeniz gerekir.
Kaynaklar: 1, 2, 3, 4