Perşembe, Mart 23, 2023
Oyun Kuyusu - Oyun ve Teknolojiye Dair
No Result
View All Result
  • Ana Sayfa
  • Pc
  • Mobil
  • Donanım
  • E-Spor
  • Eğlence
  • Sistem Gereksinimleri
  • Ana Sayfa
  • Pc
  • Mobil
  • Donanım
  • E-Spor
  • Eğlence
  • Sistem Gereksinimleri
No Result
View All Result
Oyun Kuyusu - Oyun ve Teknolojiye Dair
No Result
View All Result
Home Sistem Gereksinimleri

Aruz Ölçüsü Nedir, Nasıl Bulunur, Özellikleri Nelerdir?

admin by admin
3 Haziran 2022
in Sistem Gereksinimleri
0
74
SHARES
1.2k
VIEWS
Share on FacebookShare on Twitter

Binlerce yıllık kadim Türk lisanı vakit içinde pek çok farklı lisanla etkileşime girmiş, değişmiş ve gelişmiştir. Bu gelişmeler sırasında öbür lisanların edebiyatlarında kullanılan birçok teknikle de tanışmıştır. Bunlardan biri olan aruz ölçüsü, şiirlerin hece yapıları üzerinden ahenk yaratılan bir tekniktir. Lakin Türkçe aruz ölçüsüne pek uygun olmadığı için bilhassa yaygın kullanıldığı divan edebiyatı devrinde maalesef lisanımıza pek çok yabancı sözcük girmesine neden olmuştur.

You might also like

Dünyanın En Pahalı Yer Teleskobu Hacklendi

Google, İzmir Depreminden Önce Uyarı Yaptı

Elon Musk’ın Hyperloop Tünelleri Sökülüp Otopark Yapıldı

Aruz ölçüsüne uygun olsun diye lisanımıza eklenen sözcüklerin büyük bir kısmı vakit içinde Türkçeleşmiştir lakin kimileri motamot kalmıştır. Tüm bunlara karşın aruz ölçüsü uzun vakit Türk şiirinde kullanılmış hatta yakın vakitte kadar pek çok şair ortasında tartışmalara bile neden olmuştur. Gelin aruz ölçüsü nedir, nasıl bulunur, kalıpları, kuralları ve özellikleri nelerdir üzere merak edilen soruları örnekleriyle biraz daha yakından inceleyelim.

Aruz ölçüsü nedir, nasıl bulunur, özellikleri neler?

Aruz ölçüsü nedir?
Aruz ölçüsü hece yapıları ve özellikleri
Açık heceler
Kapalı heceler
Divan edebiyatı aruz ölçüsü kalıpları ve örnekleri:
Düz kalıplar
Karışık kalıplar
Rubai cinsindeki ahrem
Rubai çeşidindeki ahreb
Aruz ölçüsü nasıl bulunur?
Aruzla yazılan birinci Türk yapıtı ve aruz ölçüsü kullanan şairler:

Aruz ölçüsü nedir?

Aruz vezni olarak da isimlendirilen aruz ölçüsü, uzun ve kısa hecelerin özel bir tertipte yerleştirilmesi ile şiirde ahenk oluşturma tekniğidir. Arap edebiyatında ortaya çıkan aruz ölçüsü evvel İran edebiyatına, 11. yüzyılda da Türk edebiyatına geçmiştir. Arapça bir söz olan aruzun pek çok farklı kelamlık manasından kimileri şu halde;

  • Taraf
  • Yan
  • Bölge
  • Bulut
  • Gökyüzü
  • Keçi yolu
  • Meczup
  • Sarhoş
  • Deve
  • Çadırın orta direği
  • Karşılaştırılan
  • Ölçü olan şey

Aruz sözünün edebiyata geçerken hangi manası ile bildiğimiz kavrama dönüştüğü bilinmiyor. Lakin divan edebiyatını ayakta tutan teknik olduğu için çadırın orta direği manasını ön planda tutmak mümkün. Aruz ölçüsünü bilimsel manada tanımlayan birinci kişi ünlü Arap lisan bilimcisi İmam Halil bin Ahmed’dir

Aruz ölçüsü yıllar içinde Arap, Türk, Fars, Kürt, Afgan, Pakistan ve az da olsa Hint edebiyatında da kullanılan bir şiir tekniği haline gelmiştir. Bu teknikte uzun yani kapalı heceler – ile, kısa yani açık heceler . ile gösterilir. Bir de med ismi verilen bir buçuk heceler vardır, onlar -. olarak gösterilir. Tüm bu birleşimlerden 8 ana kalıp oluşturulmuştur. Bu kalıplardan dördünün bir ortada kullanılması tef’il, tef’ile ya da cüz olarak isimlendirilir.

  • fa’ûlün (fe’ûlün) (._ _)
  • fâ’ilün, fâ’ilât (_._)
  • mefâ’ilün (._._)
  • fâ’ilâtün (_._ _)
  • müstef’ilün (_ _._)
  • mef’ûlâtü (_ _ _.)
  • müfâ’aletün (._.._)
  • mütefâ’ilün (.._._)

Aruz ölçüsü hece yapıları ve özellikleri:

  • Açık heceler
  • Kapalı heceler

Açık heceler:

Yalnızca tek bir sesli harften oluşan heceler açık heceler olarak isimlendirilir. Örneğin uzun sözü ._ halinde gösterilir ve u hecesi açık hece olarak kabul edilir. Bir sesli, bir sessiz harften oluşan heceler de açık hece olarak isimlendirilir. Örneği gülü sözü .. olarak gösterilir ve her iki hecesi de açık hece olarak kabul edilir.

Kapalı heceler:

  • Bir sesli, bir sessizden oluşan -. olarak gösterilen öptü sözündeki birinci hece kapalı hece olarak kabul edilir.
  • İki sessiz ortasındaki bir sesliden oluşan – – olarak gösterilen gönlüm sözündeki her iki hece de kapalı hece olarak kabul edilir.
  • Bir sessiz, bir sesli ve sonra tekrar iki sessizden oluşan Türk, genç, kalp üzere bir buçuk heceler de kapalı hece kabul edilir.
  • Bir sesli, iki sessizden oluşan aşk ve birinci üzere tek heceler de kapalı hece olarak kabul edilir.

Divan edebiyatı aruz ölçüsü kalıpları ve örnekleri:

  • Düz kalıplar
  • Karışık kalıplar
  • Rubai çeşidindeki ahrem
  • Rubai cinsindeki ahreb

Düz kalıplar:

  • Mefâilün / Mefâilün / Mefâilün / Mefâilün ( . – . – ) ×4 ya da (. – – – )
  • Müstef’ilün / Müstef’ilün / Müstef’ilün / Müstef’ilün ( – – . – ) ×4
  • Müstef’ilâtün / Müstef’ilâtün / Müstef’ilâtün / Müstef’ilâtün ( – – . – – ) ×4
  • Feûlün / Feûlün / Feûlün / Feûlün ( . – – ) ×4
  • Mefaaletün / Mefaaletün

Örnek;

  • Eşin var â / şiyânın var / bahârın var / ki beklerdin Kıyâmetler / koparmak ney / di ey bülbül / nedir kaygının

Karışık kalıplar:

  • Mefâîlün / Mefâîlün / Feûlün ( . – – -) ( . – – – ) ( . – – )
  • Feilâtün (Fâilâtün) / Feilâtün / Feilâtün / Feilün (fa’lün) ( . .- -) (. .- -) (. .- -) ( . . – )
  • Fâilâtün / Fâilâtün / Fâilâtün / Fâilün ( – . – – ) ( – . – – ) ( – . – – ) ( – . – )
  • Fâilâtün / Fâilâtün / Fâilün ( – . – – ) ( – . – – ) ( – . – )
  • Müfteilün / Müfteilün / Fâilün ( – . . -) ( – . . – ) ( – . – )
  • Feûlün / Feûlün / Feûlün / Feûl ( . – – ) ( . – – ) ( . – – ) ( . – )
  • Mefâilün / Feûlün / Mefâilün / Feûlün ( . – . – ) ( . – – ) ( . – . – ) ( . – – )
  • Feilâtün (Fâilâtün) / Mefâilün / Feilün (Fa’lün) ( . . – – ) ( . – . – ) ( . . – )
  • Fa’lün / Feûlün / Fa’lün / Feûlün ( . – ) ( . – – ) ( . – ) ( . – – )
  • Mef’ûlü / Fâilâtü / Mefâîlü / Fâilün ( – – . ) ( – . – . ) ( . – – . ) ( – . – )
  • Mef’ûlü / Mefâîlün / Feûlün ( – – . ) ( . – – – ) ( . – – )
  • Mef’ûlü / Mefâîlü / Mefâîlü / Feûlün ( – – . ) ( . – – . ) ( . – – . ) ( . – – )
  • Mef’ûlü / Mefâîlün / Mef’ûlü / Feûlün ( – – . ) ( . – – – ) ( – – . ) ( . – – )
  • Mef’ûlü / Mefâîlü / Feûlün ( – – . ) ( . – – . ) ( . – – )
  • Müfte’ilün / Fâilün / Müfte’ilün / Fâilün ( – . . – ) ( – . – ) ( – . . – ) ( – . – )
  • Mefâilün / Feilâtün / Mefâilün / Feilün (Fa’lün) ( . – . – ) ( . .- -) ( . – . – ) ( . . – )

Örnek;

Yaraşır kim / seni ser-def/ter-i hûban / yazalar
Nâme-i hüs/nün için bir / yeni unvan / yazalar

Rubai cinsindeki ahrem:

Mef’ûlün fâilün mefaîlün fâ’
Mef’ûlün mef’ûlü mefâîlün fâ’
Mef’ûlün fâilün mefâîlün fa’l
Mef’ûlün mef’ûlün mef’ûlün fâ’
Mef’ûlün mef’ûlün mef’ûlün fâ’
Mef’ûlün fâilün mefâîlün fâ’
Mef’ûlün mef’ûlü mefâîlü fâûl
Mef’ûlün mef’ûlün mefâîlün fa’
Mef’ûlün mef’ûlün mef’ûlü fâ’l
Mef’ûlün mef’ûlü mefâîlü fâ’l
Mef’ûlün fâilün mefâîlü faûl
Mef’ûlün mef’ûlün mef’ûlü faûl

Rubai cinsindeki ahreb:

Mef’ûlü mefâilün mefâîlün fâ’
Mef’ûlü mefâîlü mefâîlün fâ’
Mef’ûlü mefâîlün mef’ûlü fa’ûl
Mef’ûlü mefâîlün mef’ûlün fâ’
Mef’ûlü mefâîlün mef’ûlü fâ’l
Mef’ûlü mefâîlü mefâîlü faûl
Mef’ûlü mefâilün mefâîlü fâûl
Mef’ûlü mefâilün mefâîlü fa’l
Mef’ûlü mefâilün mefâîlün fâ’
Mef’ûlü mefâîlü mefâilün fâ’
Mef’ûlü mefâîlü mefâilün fa’l
Mef’ûlü mefâîlün mef’ûlün fâ’

Aruz ölçüsü nasıl bulunur?

  • Mısradaki heceler tek tek uzun ve kısa olarak ayrılır.
  • Evvelki mısrada bulunan heceler de tek tek uzun ve kısa olarak ayrılır.
  • Medli hece olup olmadığı denetim edilir.
  • Uzun ve kısa hecelerin karşılıklı olup olmadığına bakılır.
  • . ve – işaretleri dikkatli bir halde yerleştirilir.
  • Tef’ile sayısı belirlenir.
  • Yeni aruz kalıbının uyumlu olmasına dikkat edilir.

Aruz ölçüsü ile şiir yazmak hem şiire hem edebiyata hem de kullanılan lisana hakim olmayı gerektiren bir alandır. Yani bu tıp ufak denetimlerle sıfırdan aruz ölçüsü ile şiir yazmak pek mümkün değildir. Lakin tekrar de aruz kalıplarını bularak var olan şiirin nasıl bir yapıda yazıldığını tespit etmek mümkün.

Aruzla yazılan birinci Türk yapıtı ve aruz ölçüsü kullanan şairler:

Aruz ölçüsü adım adım Türk edebiyatına geçmiştir. Birinci olarak 5. ve 11. yüzyıllar ortasında Hakaniye Türkçesine, 7. ve 13. yüzyıllarda Anadolu Türkçesine ve 8. ve 14. yüzyıllarda Çağatay ve Azeri Türkçesine girmiştir. Tamamı olmasa da bir kısmı aruzla yazılan birinci Türk yapıtı Yusuf Has Hacib tarafından kaleme alınan Kutadgu Bilig’dir.

Aruz ölçüsü Türk şairleri ortasında yaygınlaşmış lakin Türkçe, bu kalıba uygun olmadığı için sık sık Arapça ve Farsça sözcükler kullanılmıştır. Fuzûlî, Bâkî, Nef’î, Nâbî ve Nedîm üzere şairler divan edebiyatında; Tevfik Fikret, Cenap Şahabeddin, Mehmed Akif Ersoy, Yahya Kemal üzere şairler de yakın periyotta aruz ölçülü şiirler yazmışlardır. 1911 yılında başlayan Ulusal Edebiyat akımı sonra Ziya Gökalp üzere öncü isimlerle birlikte aruz yerini Türkçenin asıl ölçüsü olan hece ölçüsüne bırakmıştır.

Divan edebiyatı ile birlikte en parlak devrini yaşayan Arap edebiyatı kökenli aruz ölçüsü nedir, kalıpları ve özellikleri nelerdir üzere merak edilen soruları yanıtlayarak bilmeniz gereken ayrıntılardan bahsettik. Aruz ölçüsü hakkındaki niyetlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.

Tags: HeceŞiirTekTürkUzun
Share30Tweet19
admin

admin

Recommended For You

Dünyanın En Pahalı Yer Teleskobu Hacklendi

by admin
23 Mart 2023
0
Dünyanın En Pahalı Yer Teleskobu Hacklendi

2013'te faaliyetlerine başlayan ALMA teleskobunun hacklendiği açıklandı. 29 Ekim'de meydana gelen olayın denetim altına alındığı paylaşılırken, teleskobun operasyonlara yine başlayıp başlamadığı hakkında bir bilgi gelmedi.

Read more

Google, İzmir Depreminden Önce Uyarı Yaptı

by admin
21 Mart 2023
0
Google, İzmir Depreminden Önce Uyarı Yaptı

Google, erken ikaz sistemiyle İzmir zelzelesinden saniyeler öncesinde Android kullanıcılarına sarsıntı bildirimi gönderdi.

Read more

Elon Musk’ın Hyperloop Tünelleri Sökülüp Otopark Yapıldı

by admin
21 Mart 2023
0
Elon Musk’ın Hyperloop Tünelleri Sökülüp Otopark Yapıldı

SpaceX'in yıllardır üzerinde çalıştığı Hyperloop projesi ile ilgili dikkat çeken bir gelişme yaşandı. Kaliforniya'da inşa edilen bir test tüneli, sessiz sedasız söküldü, yerine otopark inşa edildi.

Read more

Bilime Göre ‘Geç Boşalma’nın Nedenleri Nedir?

by admin
20 Mart 2023
0
Bilime Göre ‘Geç Boşalma’nın Nedenleri Nedir?

Geç boşalma, erkeğin cinsel tecrübe esnasında boşalmakta zorlanmasını söz ediyor. Bu, erkeklerin %1-%4'lük diliminde görülen ve epey olağan karşılanan bir durum olsa da bunu yaşayan erkekler, bazen utanıp...

Read more

İnsanlık Neden Binlerce Dil Geliştirdi?

by admin
19 Mart 2023
0
İnsanlık Neden Binlerce Dil Geliştirdi?

Dünya üzerinde 7 binden fazla lisan konuşuluyor. Pekala insanlık nasıl oldu da bu kadar fazla farklı lisan geliştirebildi, bunu neden yaptı?

Read more
Next Post

Türkiye - Faroe Adaları maçı ne zaman, saat kaçta ve hangi kanalda? | UEFA Uluslar Ligi

  • Ana Sayfa
  • Pc
  • Mobil
  • Donanım
  • E-Spor
  • Eğlence
  • Sistem Gereksinimleri

ankara escort - Ataşehir escort - Anadolu yakası escort - Anadolu yakası escort - Kadıköy escort - Bostancı escort - Bostancı escort - Ataşehir escort - Ataşehir escort - Kadıköy escort - Ümraniye escort - Ümraniye escort - Ümraniye escort -
SKYPE İRTİBAT -
No Result
View All Result
  • Ana Sayfa
  • Pc
  • Mobil
  • Donanım
  • E-Spor
  • Eğlence
  • Sistem Gereksinimleri

Ankara escortescort bahçeşehirBostancı escortAnadolu yakası escortAtaşehir escortAnkara escort bayanankara rus escortAnadolu yakası escortAnkara escortAnkara escortAnkara escortAnkara escortEtlik escorteryaman escortÇankaya escortAtaşehir escortsincan escortKartal Escortkurtköy escortAnkara escortÇankaya Escort
Are you sure want to unlock this post?
Unlock left : 0
Are you sure want to cancel subscription?