2019 yılında yapılan büyük çaplı bir araştırmanın sonucunda, sıhhatsiz beslenmenin sigara içmekten bile daha fazla mevte yol açtığı görülüyor. Hatta tıpkı araştırmada endüstriyel beslenmenin, dünyada her yıl 11 milyon vefatın sorumlusu olduğu bile tespit edilmiş. Aslında bu araştırma, berbat beslenmeyi yalnızca abur cubur yemek olarak anlamamamız gerektiğini söylüyor. Zira araştırmacılar, yediklerimiz kadar yemediklerimizden de sorumlu olduğumuz konusunda bizleri uyarıyor.
Araştırmacılar, meyve, zerzevat, baklagil ve kuruyemiş üzere sağlıklı kategoriye giren yiyecekleri tüketmeye odaklı çeşitli global beslenme siyasetlerinin ortaya çıkması gerektiğini söz ediyor. Yani trans yağ içeren besinler, her ne kadar zararlıysa, beslenme sisteminizde sağlıklı besinlerin hiç yer almaması da bir o kadar ziyanlı. Haydi gelin, bu soruna daima birlikte bir bakalım.
Endüstriyel besin tüketimi, kalp krizi ve felç kaynaklı ölümlerin bile sebebi.
Lancet Tıp mecmuasında yayımlanan, 195 ülkedeki insanların diyetlerini tahlil eden araştırmanın sonucunda makus beslenmenin, kalp hastalıkları, birtakım kanser tipleri ve diyabet üzere hastalıklardan kaynaklanan ölümler için bir risk faktörü olduğu ortaya çıktı.
Hatta bu araştırmada, sigara ve uyuşturucu kullanımı üzere risk faktörlerinden kaynaklanan ölümlerin de global seviyedeki oranı hesaplandığı vakit, berbat beslenmeye nazaran farklı biçimde daha düşük bulundu. Washington Üniversitesinde araştırmacı olan Ashkan Afshin ise bu dataların sonucunda sıhhatsiz beslenmenin, sigara ve muadillerine nazaran hastalıkları meydana getirmesi açısından daha belirleyici olduğunu tabir ediyor.
Bu durumda daha uygun ve sağlıklı beslenmek, dünyadaki her beş mevtten birini engelleyebilir.
Araştırmada, çok az meyve, zerzevat ve çok fazla tuz tüketmenin dünyada görülen ölümlerin yarısından sorumlu olduğu belirtilmekte. Ashkan Afshin ise bu bulguya yönelik tenkidinde, insanların bir besinin tüketimini artırınca başka besinlerin tüketimini azaltmasının yanlış olduğunu söylüyor.
Yani tuz tüketimini artırdınız diye meyve ve zerzevattan vazgeçerek esasen kusur yapmış oluyorsunuz. Afshin, araştırmada incelenen ülkeler içerisinde Lübnan, İsrail ve İran üzere ülkelerin Akdeniz diyeti uyguladıkları için öteki ülkelere nazaran daha yeterli durumda olduğunu lisana getiriyor. Akdeniz diyeti nasıl oluyor derseniz, yüklü olarak meyve, zerzevat, kuruyemiş ve bakliyat içeren bir diyet olduğunu söyleyebiliriz.
Tabii ki Akdeniz diyeti uygulayan ülkeler de kendi içerisinde farklı tüketim alışkanlıklarına sahip oldukları için Afshin’in cümleleri üzerinden, bu ülkeleri sağlıklı beslenme konusunda en düzgün ülkelermiş üzere düşünmemek gerekiyor.
Aslında değerli olan, her besini istikrarlı olarak tüketmek.
Bahse bahis araştırmada, 15 farklı besin incelendi ve kimilerinin insan sıhhati için yararlı olmadığı görüldü. Mesela yüksek oranda kırmızı ve işlenmiş et tüketimi, süt eserlerinin düşük tüketimi ve lifli besinlerin az tüketimi sağlık açısından bir risk faktörü olarak karşımıza çıkıyor.
Beslenmeden kaynaklanan vefat oranlarına bakıldığında, İsrail’in en düşük mevt oranına sahip olduğunu görüyoruz. Onu takiben Fransa, İspanya ve Japonya geliyor. İngiltere’nin diyetle ilgili ölümlerde 23. sırada, ABD’nin 43. sırada ve Özbekistan ise sonuncu olduğu görülüyor. Bu vefat oranlarına istinaden Dr. Christopher Murray, makus beslenmenin, başka risk faktörlerine göre ölümden daha fazla sorumlu olabileceğini lisana getiriyor. Sonuç olarak son 20 yılda tüm uluslarda sağlıklı besinlerin üretiminin, dağıtımının ve tüketiminin teşvik edilmesi gerektiğine yönelik tartışmaların daha somut adımlara dönüşmesine gereksinim olduğunu söylemek mümkün.
Kaynaklar: The Lancet, The Guardian
