Bir ülke yahut kent değiştirirken birden fazla kişinin birinci tercihi uçakla seyahat etmek olur. Gökyüzünde bulutları ve dünyayı seyretmek, en düzgün seyahat görüntüsü olarak söylenebilir. Bu hoş seyahatiniz devam ederken camdan baktığınız esnada motorların alev aldığını görmeniz ise bu seyahati bir anda cehennemeçevirebilir.
Bilinenin bilakis uçakların motorları, yaygın bir formda arızalanabilir. Bu arızalanmalara karşı birçok güvenlik protokolü ve acil durum planları bulunmaktadır. Motorda fizikî olarak bir arıza olmaması durumunda yolcular bu arızaları hissetmez.
Öncelikle şu sorunun yanıtını bulalım, uçaklar nasıl uçar?
Uçağın uçma prensibini anlatmadan evvel şunu bilmeniz gerekiyor: Uçakların temel iki bileşeni motor ve kanattır; bu sayede uçaklar, havada uçabilmektedir.
Havanın motorlara girmesiyle birlikte motorun misyonu başlar. Bu noktada hava ile yakıt birbirine karışır ve denetimli bir halde yanar. Bu karışım, pistonu iterek pervanenin dönmesine yol açar. Bu sayede uçağın motorları, uçağı yüksek bir süratte ileriye hareket ettirebilir.
Uçağın kanatları ise yapısı sayesinde havanın kanadın üzerinden daha süratli hareket etmesine imkan verir. Bu sayede hava basıncı azalır ve kanadın üstündeki basınç, kanadın altındaki basınçtan daha az olur. Bu basınç farkı sayesinde kanadı kaldıran bir kuvvet oluşur.
Peki ya motor arızalanırsa?
Yılda 50 milyona yakın uçuştan yaklaşık olarak 200 motor arızalanma olayı kayda geçmektedir. Bir motorun arızalanması, uçakta yaşanacak en berbat senaryo olarak gözükse de tecrübeli bir pilotla bu senaryonun üstesinden gelinebilmektedir.
Günümüzdeki uçakların büyük çoğunluğu 2 ila 4 motora sahiptir. Bu motorlar, dış etkenlerden (kuş sürüsü, fiziksel bir hasar, yağ sızıntısı) üzere durumlarda arızalanabilir. Uçağın yapısı sayesinde 1 motor kaybedilse bile başka motorlar, bu motorun eksikliğini kapatabilir.
4 motorlu uçaklarda 1 motor kaybının yolcular tarafından fark edilmesi zordur, şayet 2 motorlu bir uçaktaysanız 1 motor kaybından sonra pilotun vereceği yanlışsız kararlarla uçuşunuzu inançla tamamlayabilirsiniz.
Uçağın irtifasını düşürmek ve uçağın istikrarının sağlanması gerekmektedir. Akabinde pilot, bu cins senaryolar için hazırlanmış acil durum planlarını hayata geçirerek uçuşa devam edecektir. Örneğin 30.000 fitte uçuşunu sürdüren bir uçakta motor arızası olursa öncelikle 20.000 fite düşmesi beklenilir. Akabinde meydana gelen arızanın tamir edilebilmesi için bulunan pozisyona yakın bir havalimanına bir rota oluşturulur. Bu noktada uçakların güvenliği için azami suratın sağlam motorlarla oluşturulması ve güçlü bir inişin muvaffakiyetle tamamlandırılması gerekmektedir.
Motorda yaşanan bir problemden sonra pilot, hava akımından faydalanarak uçağı inançla yere indirmeye çalışmalıdır. Burada birçok etken, bu güçlü misyonu etkileyebilecektir.
Yolcular, motor kaybını ne vakit hisseder?
Bir motorun alev alması yahut uçağın istikrarının kaybedilmesi, yolcuların motorda bir sorun olduğunu anlamasına yol açabilir. Birtakım elektronik devrelerde motordan güç aldığı için, bir motor kaybında yaşanacak elektrik kesintileri de yolcuların bu durumu fark etmesine neden olabilir.
Her ne olursa olsun, bir seyahat esnasında soğukkanlı olmak sizin için en uygun durum olacaktır. Bundan ötürü bu türlü bir olay yaşamanız durumunda pilotlara güvenip sakin kalmanız gerekmektedir.
Kaynaklar: NASA, Science ABC