2021’in son aylarından itibaren gündemde yer bulan lakin son birkaç ayda uygundan güzele sorun haline gelen bir durum var; Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının vize sorunu. Bilhassa Avrupa ve Amerika’ya vize müracaatında bulunan sayısız insan, makul birkaç unsur münasebet gösterilerek red yanıtı alıyor.
Turistik ziyaretlerin yanında eğitim ve iş seyahatlerinde de benzeri durumların yaşanması, boşa giden müracaat masraflarına, uçak biletlerine, rezervasyonlara ve hayal kırıklıklarına neden oluyor.
Belgeler hazır, her şey eksiksiz, vize yok!
Vize müracaat süreci hem masraflı hem de gerilimli bir süreç. Müracaat için gereken evrakların yanında para, mal, mülk, düzgün bir iş gibi ikna edici şeyler sunulması gerekiyor. Ya hesabınızda ‘bir ölçü para’ ya da masraflarınızı karşılayabilecek; size sponsor olan birinin olması gerekiyor.
Ayrıca bir aktiflik, iş gezisi ya da turistik ziyaret fark etmeksizin kalınacak yer, ülkeye giriş ve çıkış tarihleri üzere ayrıntılar da isteniyor. Bu da şimdi vize alıp alamayacağı garanti olmayan bireylerin uçak bileti, otel rezervasyonu üzere masraflarla boğuşması manasına geliyor. Lakin giderek artan bir oranla tüm bu uğraşlar boşa çıkıyor.
”İkinci sınıf insan muamelesi görüyoruz”
2014 yılında yüzde 4 olan Schengen vize reddi oranı, 2020’de yüzde 12,7’ye yükseldi. 2021 ve 2022 yılında ise bu oranın daha da arttığı belirtiliyor. Red yanıtı alan neredeyse herkesin ise söylediği iki şey var; ”Keyfi redler veriliyor” ve ”İkinci sınıf insan muamelesi görüyoruz”.
Peki vize başvurusu yapanlar neler yaşıyor?
Vize redlerine yönelik şikayetlerin en çok yer aldığı platformlardan biri de şikayetvar. Platform geçtiğimiz günlerde yayınladığı bir blog yazısında vize şikayetlerinde yaz periyodunda vize şikayetlerinin %715 arttığını açıkladı. Platformda bulunan vize şikayetlerini inceledim ve kimi örnekleri derledim.
”Memurun keyfi tutumu”
Vize müracaat sürecinde geçmiş ziyaretler, farklı ülkelere giriş ve çıkışların tertipli yapılması, yeşil pasaport, kamu çalışanı olmak üzere senaryolar ‘bana kesin çıkar’ dedirten şeylerken, son tecrübelere nazaran kimse için garantisi kalmamış durumda. Konsolosluklardaki memurların ‘keyfi tutumları’ da sık sık eleştirilen durumlar ortasında.
Bu ‘keyfi tutumu’ ve sürecin ne kadar sıkıntılı olduğunu gösteren enteresan olaylar da var;
Vize sorunu yaşayan bireylerin en sık şikayet ettikleri şeylerden biri de oluşan durumla ilgili konsolosluklara ulaşamadıkları, itiraz ya da bilgi alma üzere süreçler noktasında karşılıksız bırakıldıkları.
2020’de Fransa için uygundunuz, artık değilsiniz…
Daha evvel giriş çıkış yapılan bir ülkeye sonraki ziyaretlerde de vize almak çok daha kolay olur, hatta daha uzun müddet vize verilmesi talihi bile olurdu. Fakat artık bu da kâfi olmuyor. Başvuranlar tüm dokümanları eksiksiz olmasına rağmen red almaya devam ediyor.
”Türkler bizim ülkemize yerleşmeye çalışıyor tutumundan bıktık”
Son yıllarda ülkemizden Avrupa ülkelerine ve Amerika’ya yaşanan göç malum. Bu üzere durumlar, Avrupa ülkelerini Türk vatandaşlarını ülkelerine alırken ‘çok seçici’ olmaya itmiş üzere görünüyor. Ancak üst seviye yöneticilik yapan, çokça parası bulunan, konutları, otomobilleri olan birini ve ailesini bile risk olarak görmeleri oldukça garip…
5 sefer girişi uygun bulunan bir aile, bu sefer red almış;
Almanya en çok red veren ülkelerin başında geliyor. Red verilirken en sık münasebet gösterilen unsurlardan biri ise 3. husus. Beraberinde ise 10. ve 13. maddeler geliyor.
Bu hususlar ne söylüyor, Türk vatandaşları neye dayanarak reddediliyor?
Avrupa ve Amerika vize müracaatlarının reddedilmesinin en büyük nedeni, ‘gidenin geri dönmemesinden korkmak’ üzere görünüyor… Red yanıtlarına münasebet gösterilen hususların meçhullüğü ve mantıksızlığı da bu ihtimali güçlendiriyor. Schengen ve ABD vizelerinde red hususları farklılık gösteriyor. Lakin genel münasebetler büyük oranda birebir.
Peki unsurlar ne söylüyor? Schengen vizesi için red hususları ortasında en çok yer alanlardan kimilerine göz atalım;
- 3. madde, vize müracaatında bulunan kişinin planladığı seyahat masrafları, ülkeye giriş çıkış masraflarını vs. karşılayacak maddi kaynaklara sahip olmadığını ya da gösterdiği maddi kaynakları ‘yasal yollarla’ elde ettiğini kanıtlayamadığı söylüyor.
- 10. madde en çok tartışma yaratan ve en sık kullanılan unsurlardan biri. Bu hususa nazaran red münasebeti ”planlanan seyahatin amacının inandırıcı bulunmaması”
- 13. madde ise açık açık ‘gelirsen dönmezsin üzere görünüyor” diyor. Bu unsura nazaran ise red münasebeti ”Vize geçerlilik mühleti dolmadan evvel üye devlet topraklarından çıkılacağına dair makul kuşkular bulunması”
Bu unsurların her biri, yıllardır uygulanan bir prosedürün kesimleri ve her vakit varlardı. Natürel ki geçerli birer münasebet oldukları senaryolar da boldur. Lakin bu kadar tartışılmasının nedeni, gösterilen münasebetlerin artık gerçekçi olmaması ve en alakasız durumlarda bile bir iş insanından bir bilim insanına, daha evvel tekraren Avrupa’ya seyahat etmiş bir turistten eğitim için giden bir öğrenciye kadar herkese münasebet gösterilmeleri…
Vize vermeyen ülkeler bu hususta ne söylüyor?
Burada ABD ve Avrupa ortasında bir fark var. Avrupa ağır olarak red verirken ABD için daha enteresan bir durum kelam konusu. Verilen redlerin yanında artık ABD vizesine başvurmak bile zor zira Vize başvurusu randevuları aylarca sonrasına, hatta bir yıl sonrasına veriliyor.
Vize müracaatları reddedilen vatandaşların sayısı arttıkça Türkiye, Avrupa Kurulu Parlamenterler Meclisi’ne (AKPM) Schengen vize sisteminin berbata kullanıldığına dair bir rapor sundu. Raporda artışa geçen red oranlarından bahsedilirken vize müracaat süreçlerinin yüksek masraflarından ve zorluklarından da bahsedilerek durumun düzeltilmesi gerektiğine işaret edildi.
Raporun odağındaki hususlardan biri ise Avrupa’nın siyasi tansiyonlar sebebiyle bir yaptırım olarak Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına ‘bilinçli olarak red verdiği’ sözleriydi. Lakin kestirim edeceğiniz üzere Avrupa bu tabirleri reddederek vize süreçlerinde bir sorun olmadığını lisana getirdi.
Hem ABD’den hem Avrupa’dan vize süreçlerine yönelik gelen açıklamalarda münasebet olarak ‘COVID-19 sonrası seyahatlerde yaşanan artış sebebiyle ortaya çıkan yoğunluk‘ üzere şeyler münasebet gösterildi.
Peki tek sebep rapordaki üzere siyasi tansiyonlara dayanan bir çeşit saklı yaptırım mı?
Açıkçası bu noktada birtakım gerçekleri göz arkası ediyoruz üzere duruyor. Siyasi tansiyonlar sebebiyle bu cinsten bir halin alınmış olması çok beklenen. Ancak bunun yanında hepimizin etrafında bir sürü insan ‘ülkeden gitme, kaçma’ kanısıyla yaşarken ve hepimiz bunun farkındayken Avrupa’nın ya da ABD’nin bunu fark etmemiş olduğunu düşünmek fazla naif.
Örneğin geçtiğimiz aylarda Meksika üzerinden ABD’ye kaçak giriş yapmaya çalışan çok sayıda Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olduğuna yönelik haberler gördük. Bu bireyler rastgele bir vize sorunu yaşamadan kolay kolay Meksika’ya gidip, akabinde sonda ABD polisine teslim olarak iltica talebinde bulunuyordu. Tam olarak bu türlü olmasa da, Avrupa’ya da ağır bir göç olduğunu biliyoruz.
Ne yazık ki gelinen noktada Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları ABD ve Avrupa için birer potansiyel göçmen. Bu durumun gerçek olması verilen redleri haklı çıkarmasa da, bizim üzerinde düşünmemiz gereken bir mevzu olduğu kesin.
Sonuç olarak bir Avrupalı ya da Amerikalı ülkemize gelip özgürce gezerken, bizim o ülkelere girebilmek için kırk takla atmamızın gerekmesi, mevcut ekonomik durumda hayali bile zorken onca masraf yapıp, görüşmeler gidip reddedilmek, sık sık söylendiği üzere ‘ikinci sınıf insan muamelesini’ sahiden de hissettiriyor. Lakin görünen o ki sıradan bireyler olarak bizim bu bahiste yapabileceğimiz hiçbir şey yok…
