Yunuslar, beslenmek için tabanda dolaşan balıkları tercih etmekte. Hatta karides, kalamar üzere balıkları da yiyebilen bu canlılar, bazen de artıklardan beslenmek için balıkçı teknelerinin izini sürebilirler.Yunuslar, geçmişte etleri ve yağları (pişirmede ve lamba üretiminde kullanmak amacıyla) için avlanıyorlardı. Günümüzde ise bilindiği kadarıyla yunus avcılığı pek bulunmuyor(!)
Fakat 2021 yılında Netflix’te yayımlanan Seaspiracy adlı belgeselde görüldüğü üzere, yunuslar, ticari balıkçılık nedeniyle ağlara takılan ve istenmeyen çeşitler oldukları için ya öldürülüyor ya da vefata terk ediliyorlardı. Böylece insan eliyle yunuslara yapılan bu üzere acımasızlıkların sona ermediğini anlamış oluyoruz. Gelin, insanların yunusların özgürlüklerini nasıl işgal ettiğini bizden bir dinleyin.
Aquaparklara hapsedilen yunusların acı acı gülümsemeleri yok mu(!)
Su parklarına çeşitli şov ve show gayeli hapsedilen yunusları hepiniz duymuşsunuzdur. Hatta tahminen bu şovlara seyirci olarak katılanınız dahi olabilir. Birçok vakit yunusların bu yerlere kapatılmalarının nedeni ise yunus terapisidir. Yunus terapisi demek bile aslında kapitalist bir söylemdir. Zira bu durumu, kapitalizmin daha fazla tüketimi teşvik etmek için popülist terapi yaklaşımları üreterek yunusları da buna alet ettiği bir pazarlama usulü olarak düşünebilirsiniz.
Mesela tanınan olan bir başka problem, yunusların gülümsediği istikametinde genel bir kabul olmasıdır. Halbuki yalnızca yunusların ağız yapıları insanların algılama biçimine nazaran gülümseyen hıza benziyor, yani bu hayvanlar gülümsemiyor. Yunuslar, tabiatları gereği aslında yırtıcı hayvanlar oldukları için gülümsemeleriyle insanların içini ısıtan bir dost değillerdir.
Normalde yunuslar, eğitilmediği vakit insanlara karşı saldırgan olabilir zira etçil ve yırtıcı hayvanlardır. Yani o yunus parklarında gördüğümüz, oynayan ve görsel show’lar yapan yunuslar eğitilerek uysal hale getirilmiş olanları, ki bu eğitimler de yunuslar için epey makûs koşullarda gerçekleşiyor.
Çoğu yunus, yapacağı hareket karşılığında, ödül yemeği alacağını bildiği için eğitime boyun eğmek durumunda kalıyor. Yani bu hayvanlar, aç kalmama kıymetine o hareketleri yapıyorlar. Yapmadıkları vakit ise ceza var. Ödül-ceza prosedürüyle terbiye edilen bu hayvanlar, zati doğal ortamlarından koparıldıkları için bir süre sonra depresyona girerek ölebiliyorlar. Ne acı değil mi?
Hatta yunuslarla ilgili farklı bir bilgi daha vermek gerekirse yunus terapisi yaptırma maksadıyla yunuslarla yüzdürülen insanlardan kimileri yunusların kendilerine tecavüz etmeye teşebbüste bulunduğunu söz etmişler. Bu terapiler, eğitmenlerle yaptırıldığı için de yunuslar, insanlardan uzaklaştırılarak bu teşebbüs ortadan kaldırılmıştır.
Yunuslar, genelde birçok canlıya tecavüz edebilecek özellikte libidosu fazla yüksek hayvanlardır ve bu varoluşsal gerçeklik göz gerisi edilip yunuslarla beşerler bir ortaya getirilmeye devam edildiği sürece bu tip problemler yaşanması mümkün.
Yunusların ve insanların etkileşimi, yunusları suda yaşayan öteki yırtıcı cinslere karşı savunmasız hale getiriyor.
Murdoch Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırmada, turistik faaliyetler için beşerlerle etkileşime maruz bırakılan yunuslar, köpekbalığı üzere suda yaşayan başka yırtıcı hayvanlara karşı güçsüz bir hale geliyor. Neden mi, zira yunusların toplumsallaşma biçimi ve üreme davranışları beşerlerle sık etkileşimde olduklarında bozulabiliyor. Araştırmada, Hawaii’de tatil yerlerindeki yunusların yüzde 82’sinden fazlasının tatilcilerle temasta olduğu ortaya çıktı.
Bu hayvanların, yüzen beşerlerle yahut teknelerle daima müsabakası demek, dinlenmekten yoksun kalmaları demektir. Yunuslar yiyecek aramak için dolaştıktan sonra dinlenmeleri koşul. Ama araştırmaya nazaran, insanları eğlendirmek ve akrobatik hareketler yapmak zorunda olmalarından ötürü bu pek mümkün olmuyor.
Ticari balıkçılık sanayisinin sevmediği tıp olan yunuslar:
Seaspiracy isimli belgeselde ticari balıkçılık için ton balığı üzere küçük balıklar avlayan teknelerin ağlarına yunusların takıldığı ve birçoklarının sulara sert biçimde geri atıldığı yahut öldürüldüğü işleniyor. Hatta sürdürülebilir balıkçılık şirketi olan Sea Shepherd’ın, ticari balık sanayisine emniyetli yunus dostu sertifikaları temin ettiği lakin aslında bu bölümün yunuslar için dost olmadığı, belgeselde açıkça görülüyor.
Keza evvelce Sea Shepherd’da kaptanlık yapan Peter Hammarstedt; ticari balıkçılık piyasasını destekleyen şirketlerin, yunus üzere hedeflenmeyen avların görebilecekleri zararları hesaba kattığını lisana getiriyor. Hatta kaptan bunun kamuoyuyla paylaşılmadığından, gizlendiğinden de kelam ediyor.
Tüm bu örneklerle gördüğümüz üzere insanların, yunusların doğal ömür alanına müdahale ettiği yetmezmiş üzere bir de onların hayatlarını tehlikeye soktuğu anlaşılıyor. Ayıca belgeselde her yıl klasik olarak kapitalist şirketlere satmak için yunus avına çıkan Japonya’nın Taiji kasabasına da değiniliyor.
Kendi tabiatlarında, kendi hallerinde keyifli olan bu canlılara bu derece keder vermeyi ne vakit bırakacağız sanki? Siz bu mevzuda ne düşünüyorsunuz? Görüşlerinizi yoruma yazabilirsiniz.
Kaynaklar: Earth, Netflix, Haytap, The Japan Times